ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ψαραντώνης

Από καιρό είχα στο μυαλό μου να φτιάξω ένα αφιέρωμα στον Ψαραντώνη.

Εντάξει, δεν θα' ναι και πολύ δύσκολο σκεφτόμουν. Στοιχεία, ημερομηνίες, δισκογραφίες, γεμάτο το διαδίκτυο. Σε λίγη ώρα τα είχα μαζέψει, και τα είχα ταξινομήσει σε μια σειρά.

Θα έπρεπε όμως να γράψω και κάτι δικό μου. Να σας τον παρουσιάσω, με τον τρόπο μου. Σιγά τα δύσκολα!

Αμ δε! Τι θα μπορούσα να γράψω για κάποιον που μιλάει με τον άνεμο, επικοινωνεί με τ' αστέρια, για κάποιον που συγχωρεί τη μοίρα και μπορεί και κολυμπάει μέσα στα συναισθήματα;

Πως θα μπορούσα να αναλύσω κάποιον που βλέπει πράγματα που δεν βλέπουμε όλοι οι άλλοι, που μπορεί και ακούει τον ήχο των χρωμάτων, που κάτω απ' τα πόδια του αισθάνεται τον παλμό της Κρήτης;

Ας αρκεστώ λοιπόν στα τυπικά.

Κυρίες και κύριοι, ο Ψαραντώνης:

Ο Ψαραντώνης (Αντώνης Ξυλούρης) είναι ένας από τους πιο γνωστούς κρητικούς λυράρηδες. Γεννήθηκε το 1942 στα Ανώγεια Μυλοποτάμου Ρεθύμνου Κρήτης και είναι αδελφός του Νίκου Ξυλούρη και του Γιάννη Ξυλούρη.

Ο ίδιος είναι μια ξεχωριστή μορφή της κρητικής μουσικής, διαθέτει μία φωνή με ιδιαίτερη χροιά και προσωπικό ύφος στο παίξιμο της λύρας και των άλλων παραδοσιακών οργάνων.

Έμαθε μουσική δίπλα στο μεγαλύτερο αδελφό του τον Νίκο από πολύ μικρός. Για πρώτη φορά έπαιξε σε γάμο σε ηλικία 13 ετών και πολύ γρήγορα απέκτησε φήμη παίζοντας σε γιορτές και πανηγύρια σε διάφορα μέρη και χωριά της Κρήτης.

Το 1964 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο 45 στροφών. Μέχρι σήμερα έχει εκπροσωπήσει πολλές φορές την Ελλάδα σε φεστιβάλ του εξωτερικού. Πρώτη φορά πήρε μέρος σε φεστιβάλ το 1982 στην Κολωνία της Δυτικής Γερμανίας σε διοργάνωση του τηλεοπτικού καναλιού WDR. Το 1984 έπαιξε στο Βερολίνο, στις εκδηλώσεις για τα 750 χρόνια από την ίδρυση της πόλης, το 1989 στο "Journée des cinq continents" στη Ζυρίχη και το Άμστερνταμ, ενώ τον Ιούνιο του 1999 πάλι ως εκπρόσωπος της Ελλάδας στο φεστιβάλ Η Συνάντηση των Πέντε Ηπείρων στο Μαρτινί στην Ελβετία κερδίζοντας διθυραμβικές κριτικές.

Το 2005 παίζει για τα 20 χρόνια του World Music Institute στο Town Hall της Νέας Υόρκης, το 2007 στο φεστιβάλ ροκ μουσικής "All tomorrow's Parties" στο Μάινχεντ της Αγγλίας, η πρώτη ελληνική συμμετοχή σε αυτό το φεστιβάλ, και το 2009 για δεύτερη φορά στο ίδιο φεστιβάλ στο Σίδνεϊ και στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, το οποίο επιμελήθηκε ο Nick Cave.

Η λύρα του Ψαραντώνη εκτίθεται σήμερα στο "The World's first Global Musical Instrument Museum" στο Φοίνιξ της Αριζόνα των ΗΠΑ, όπου και προβάλλεται video με τον Ψαραντώνη να παίζει λύρα.

      Δισκογραφία:

• 1973:Κρητικιά Ξαστεριά
• 1976:Η Μάχη της Κρήτης
• 1976:Πηγές
• 1978:Σαϊτέματα
• 1982:Αναστορήματα
• 1983:Οι Ρίζες μου
• 1985:Εκτός Εαυτού
• 1986:Να Κάμω Θέλω Ταραχή
• 1989:Τα Μεράκια του Ψαραντώνη
• 1990:Απο Φλόγες η Κρήτη Ζωσμένη
• 1991:30 Χρόνια Ψαραντώνης
• 1991:Μαθήματα Πατριδογνωσίας
• 1991:Ο Γιος του Ψηλορέιτη
• 1994:Παλιό Κρασί Είν' η Σκέψη Μου
• 1995:Μουσική Άνοιξη
• 1996:Απο Καρδιάς
• 1997:Cretan Music - The Way Of Psarantonis
• 1998:Νογώ
• 1999:Ιδαίο Άνδρον
• 2000:Τέσσερις Δρόμοι για τον Ερωτόκριτο
• 2000:Χρονικό της Κύπρου
• 2000:Χαίνηδες - Ο Ξυπόλητος Πρίγκιπας
• 2001:Νίκος Κυπουργός - Τα Μυστικά του Κύπου
• 2002:Ριζίτικα
• 2002:Περιοδικό "Κρητόπολις" Τεύχος 4:CD με συνέντευξη και ζωντανές ηχογραφήσεις
• 2002:Παπα-Στεφανής, Ο Νίκας - Αγρίμι και Κοράσο
• 2004:Ψαραντώνης και Μαρκογιάννης - Όταν σε βλέπω τραγουδώ
• 2007:Ψαραντώνης και Βασίλης Σκουλάς-Άνθη του Χρόνου
• 2007:Να 'χεν η Θάλασσα Βουνά
• 2008:Παραπονούμαι μιας ψυχής
• 2008:12 Σπανιες Ερμηνίες (περιοδικό Δίφωνο)
• 2008:Αντάρτες των Βουνών

      Από συνεντεύξεις του:

• «Ο άνθρωπος άµα πεθάνει ξαναγεννιέται. Δεν χάνεται».
• Ο αέρας έχει ρυθµό, η θάλασσα πάλλεται.
• Η αρµονία είναι ο Θεός. Ο παλµός της φύσης. Όχι ο Χριστούλης που ήρθε να µας σώσει. Και πριν ήµασταν άσωτοι;
• Στην Ε’ Δηµοτικού έφυγα, πήγα στα όρη, βοσκάκι και έρχεται ο δάσκαλος και µου λέει «να έρχεσαι πότε πότε στο νυχτερινό να σου δώσω το απολυτήριο». Και µου έδωσε το απολυτήριο µε «7» και του λέω «πολύ µου έβαλες». Λέει «πάρ’ το και σώπα».